بسیاری از آیات قرآن کریم، علاوه بر تفسیر ظاهری، دارای معنای باطنی نیز هستند. برخی از این تفسیرهای باطنی برخاسته از روایات تفسیری معصومین (ع) و صحابه است. آیه 107 سوره صافات: «و فدیناه بذبح عظیم» نیز از جمله این آیات است. پرسش پژوهش حاضر این است که مقصود از تفسیر باطنی آیه 107 سوره صافات چیست؟ این پژوهش در صدد است با اتخاذ روش توصیفی- تحلیلی، با نگاهی بر تفسیر ظاهری آیه، به تفصیل پیرامون تفسیر باطنی آن بپردازد.

آموزه امامت یکی از آموزه های اصیل شیعه امامیه می‌باشد. از شاخص ترین مولفه های این آموزه این است که امامت منصبی از سوی خداوند و شخص‌ امام هم دارای مقامات و ویژگی های خاصی می‌باشد. امامان معصوم (ع) به تبیین این آموزه امامت و ویژگی های آن پرداخته اند. امام حسین (ع) در دوران پس از امامت حضرت علی (ع) و برادرشان‌ امام‌ حسن(ع) به امامت رسیدند. در آن دوره ویژه که بنی امیه ادعای امیر و ولیّ بودن بر مسلمانان را داشتند و همه را بر بیعت با خویش فرا می‌خواندند، امام حسین‌ (ع) به‌ تبیین آموزه امامت و ویژگی های امام و حاکم واقعی جامعه اسلامی پرداختند تا راه را بر فریب فکری و عقیدتی مردم آن زمان ببندند. نوشتار پیش رو با روش توصیفی و شیوه‌ کتابخانه‌ ای و اسنادی به تبیین آموزه امامت از منظر احادیث امام حسین (ع) پرداخته است تا امام شناسی از زبان امام معصوم (ع) صورت پذیرد.

میان ایران و سرزمین لبنان پیوندها و اشتراکات فرهنگی و مذهبی عمیقی وجود‌ دارد که سرچشمۀ اصلی‌ آن‌ شیعه بودن بخشی از ساکنان دو منطقه و ریشه‌دار بودن اندیشه‌های شیعی در آن‌ها است. یکی از موضوعاتی که می‌توان در ادبیات دو منطقه به‌صورت تطبیقی بررسی نمود عاشورا و مضامین عاشورایی است‌ در دوره معاصر جنگ‌های جنوب لبنان و مقاومت حزب‌الله در آن و نیز انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی در ایران باعث شد که در ادبیات مقاومت هر دو منطقه توجه و گرایش خاصی به ادبیات‌ عاشورایی‌ شکل گیرد. در این مقاله با روش تحلیل محتوا و تطبیق داده‌ها به بررسی تطبیقی سیمای دو قهرمان عاشورا یعنی حضرت عباس (ع) و حضرت زینب (س) در شعر معاصر دو منطقه پرداخته‌شده است‌.

نوشتار حاضر یکی از صحابیان شرکت کننده در لشکر امام حسین (ع) را مورد بررسی قرار داده است. انس بن حارث کاهلی در روز عاشورا حضور داشت و به این ندای امام حسین پاسخ داده است؛ از پیامبر در حالی که امام حسین (ع) در دامن رسول خدا (ص) نشسته بود، شنیده بود: «این فرزندم در سرزمین عراق به شهادت خواهد رسید، آگاه باشید هر که او را دید باید او را یاری کند» وی که در کوفه زندگی می‌کرد، به گفته برخی در مکه، و به گفته برخی دیگر شبانه در کربلا به امام (ع) پیوست؛ امام حسین (ع) به وی نوید هدایت و امنیت داد او را با خود همراه ساخت و در رکاب امام حسین (ع) کشته شد؛ پس از کارزاری سخت و کشتن چهارده یا هجده تن از سپاهیان دشمن به درجه رفیع شهادت نایل آمد؛ و مقبره وی در بارگاه دسته جمعی شهدا پایین پای امام حسین (ع) واقع است.

ادبیات مرثیه یکی از مهم‌ترین منابع تحقیق و پژوهش در معارف حسینی است. زبان هنر در هر قالبی که درآید، ماندگاری و اثربخشی آن را مضاعف می‌کند. زبان شعر به خاطر ویژگی‌های احساسی، حماسی و ادبی سهم بیشتری را در بیان ابعاد حماسه حسینی داشته است. در بین شعرای معاصر، شهریار نیز خود را از این جرگه خارج ندانسته و با آفرینش چند قطعه مرثیه ادبی، ارادت خود را به سرور و سالار شهیدان نشان داده است.

واقعه و نهضت عاشورا مشحون از وجوه گوناگون معنای زندگی مطلوب برای انسان است‌. این معنا با تأکید بر رویکرد فراطبیعت‌گرایی در مولفه‌هایی مانند، خداباوری، آخرت باوری‌، اخلاق، هدف از زندگی‌، جایگاه‌ انسان و مسئله شر قابل بازیابی است. در واقع، با بازخوانی نهضت عاشورا می‌توان نقش برجسته مؤلفه‌های مذکور را به روشنی ملاحظه کرد تا بتوان معنای زندگی را به معانی‌ای چون ارزش‌، هدف و کارکرد زندگی مورد فهم و بازاندیشی قرار داد. جست‌وجوی معنای زندگی در نهضت عاشورا، به معنای عبور از لایه‌های ظاهری و جنبه شعائری آن و نفوذ در لایه‌های زیرین و آموزه‌های متعالی اصلی آن‌ است‌. در واقع تقرب ما شیعیان به ارزش‌ها و آموزه‌هایی مانند آزادی‌خواهی، عدالت‌طلبی، ظلم‌ستیزی، مظلوم‌دوستی، امر به معروف و نهی از منکر در پرتو تعالیم عاشوراست که تلاش و تقلای ما را در این‌ جست‌وجو‌ ارزشمند می‌سازد. پس، دست یافتن و  التزام عملی به آموزه‌های متعالی فوق در نهضت عاشوراست که جست‌وجوی معنای زندگی را برای ما ارزشمند‌ می‌سازد‌.

قرآن، کتاب انسان سازی است که انسآن‌ها را به سوی سعادت و کمال هدایت می‌کند. حسین (ع) عدل و شریک قرآن است. این شراکت او با قرآن را پیامبر (ص) در حدیث ثقلین تبیین نموده‌‌اند. کتاب قرآن، صامت است و امام، قرآن ناطق. در پژوهش حاضر می‌کوشیم به این پرسش پاسخ دهیم که دیدگاه‌های مفسران فریقین درباره منزلت امام حسین (ع) در قرآن و نقش آن در اربعین حسینی چیست؟

ه مدد معماری هوشمندانه و شجاعت امام سجاد (ع)، یاد و خاطره شهدای‌ کربلا زنده ماند. از این رو سؤال این پژوهـش آن اسـت که راهبردهای امام سجاد (ع) در زنده نگه داشتن و ترویج فرهنگ عاشورا و شهیدان دشت کربلا چه بود؟نتایج حاصل از پژوهش آن است کـه با توجه به شرایط زمانی امام و قتل و سرکوبِ شیعیان توسط خلفای اموی و کارگزارانِ ایشان، ‌امام سجاد (ع) از حربه‌ سیاسی‌ (مبارزه منفی) و فرهنگی بهره برده و موفق شد فرهنگ عاشورا را زنده نگه دارد و به نـسل‌های بعد انتقال دهد.

این‌ نوشتار‌، با رویکرد دانستن چیستی عزاداری به سیره «علمی» و «عملی» معصومین (ع) می‌پردازد؛ بدین معنا که به صورت خلاصه و علمی به واژه‌شناسی کلمات «مأتم»، «ألمَنَاحَه»، «عَزَا»، «ألجَزَع» و ««عَوِیل» می‌پردازد و سپس با اشاره به‌ «سیره عملی» اهل بیت (ع) وظیفه پیروان آن حضرت را بیان می‌کند. در پژوهش حاضر مشخص می‌شود، عزاداری کاملاً وجه علمی، دینی، مذهبی و عقلانی داشته و موجب حفظ دین و ولایت الهی است.

اهداف قیام امام حسین (ع)، بیان درس‌ها، شعارها‌ و پیام‌های مکتب حسینی و در نهایت تـبیین مبانی اعتقادی حرکت حضرت همواره مورد توجه‌ اندیشمندان، مورخان و نویسندگان فراوانی‌ قرار‌ گـرفته، به طوری‌که سهم فـراوانی از ادبـیات عاشورایی را در کنار ادبیات مرثیه به خود اختصاص داده است. این نوشتار ضمن معرفی خواجه معین الدین چشتی، مبانی‌ اعتقادی و کلامی دوبیتی او را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و به این نتیجه رسیده است که خواجه به مبانی اصیل اعتقادی حرکت امام حسین (ع) اشراف داشته و تفسیر صحیحی از‌ آن‌ ارائه‌ نـموده اسـت.