واقعه عاشورا همواره در ادبیات و تاریخ تشیع، پررنگ‌ترین عنصر بوده است. از روزی که حضرت امام‌حسین(ع) را در صحرای کربلا به شهادت رساندند و خانواده و اصحاب مویه کردند شعر عاشورایی متولد شد و همچنان به حرکت خود ادامه می‌دهد. نکته قابل توجه برای ما نحوه این بروز و ظهور در دوره‌هاتی مختلف تاریخی و سیاسی است. بویژه خواستیم تا در گفت‌وگو با دکتر محمدرضا سنگری که ادیب و عاشورا پژوه است، نقش شعر عاشورایی را در 40 سال‌ اخیر بررسی کنیم. مثلا در چه دوره‌ای و چرا رنگ‌ حماسه بیشتر بود و در چه دوره‌ای نگاه عرفانی غلبه داشت. حاصل این گفت‌وگو را بخوانید؛

آیا مشکل در حافظه تاریخ است که زندگی آن حضرت را همین مقدار ثبت کرده، یا آنکه ما در این باره کوتاهی کرده ایم؟

مشهور است که ولادت آن حضرت در مدینه در سوم ماه شعبان بوده است.  ابن شهرآشوب  رحمه‌الله ذکر کرده که ولادت آن حضرت  ده ماه و بیست روز بعد از ولادت برادرش امام حسن (ع) بوده و آن روز سه‌شنبه یا پنجشنبه پنجم ماه شعبان سال چهارم از هجرت بوده است و روایت‌شده که مابین آن حضرت و برادرش فاصله نبوده، مگر به‌قدر مدت حمل و مدت حمل، شش ماه بوده است.

اگر بخواهیم دایره شاعران مدنظر خود را کوچک‌تر سازیم، ازبین شاعران پارسی‌گوی و عرب‌زبان باید دسته دوم را انتخاب ‌کنیم، هم به‌دلیل کمیت آثار ایشان و هم به‌دلیل تنوع و تکثر در کارکردهای شعر متعهد. 

با بررسى مجموع روایت خصیبى به یک جریان فکرى که ناشى از تفکرات قلات شیعه است دست مى‌یابیم؛ تفکرى که براى ائمه اطهار مقامى خداوندگونه قائل است. به رغم آن‌که خداوند در قرآن کریم به پیامبر (ص) مى‌فرماید: «قل أنا بشرٌ مثلکم».

ابن عساکر به رغم تمایلات دینى و مذهبى خود، برخلاف سایر تاریخ‌نگاران اهل سنت در شام، تقریباً قیام امام حسین (ع) را با بى‌طرفى گزارش کرده ولى نقاط ضعف و تحریفات فراوانى در آن به چشم مى‌خورد.

پایگاه تخصصی امام حسین علیه‌السلام کرب‌وبلا: در گستره تحولات اجتماعی چه زمینه‌هایی به وجود آمده بود که باعث شد تنها پنجاه سال پس از رحلت پیامبر (ص) حادثه‌ای با این ابعاد به وقوع بپیوندد؟ بالاتر از آن، چه عواملی باعث شد که جامعه آن روز در مقابل این حادثه بزرگ، واکنشی سرد، بی‌روح و کم اثر از خود بروز دهد؟ طرح این سؤالات موضوعی است که دکتر ولوی بدان پاسخ می‌دهد.

درباره سیدالشهدا، تاکنون آثار بسیاری در قالب کتاب و مقاله از نخستین سال‌های پس از واقعه کربلا تاکنون به هدف بازگویی و تبیین شخصیت امام حسین (ع) و نهضت عاشورا نوشته شده است. یکی از ابعاد مورد توجه در آثاری که درباره نهضت امام حسین (ع) نگاشته شده، تبیین و تحلیل بعد سیاسی آن است که محوری عمده بلکه محور اصلی این قیام است. 

امام حسین (ع)، مظهر عزت و افتخار توحیدی و انسانی است و قیام و نهضت او مصداق بی‌نقص خودباوری، کرامت، نیرومندی و استواری یک انسان واقعی و الگوی تمام عیار برای بینش‌ها، منش‌ها و کنش‌های فردی و اجتماعی به شمار می‌آید.

بررسی آثار تاریخی تا قرن پنجم ه.ق نشان می دهد که حجم زیادی از گزارش های این آثار از واقعه کربلا در سه گفتمان؛ تاریخی، عاطفی و ماورائی قابل ارزیابی می باشد که نوشتار پیش روی به تجزیه و تحلیل آن پرداخته است.