بررسی آثار تاریخی تا قرن پنجم ه.ق نشان می دهد که حجم زیادی از گزارش های این آثار از واقعه کربلا در سه گفتمان؛ تاریخی، عاطفی و ماورائی قابل ارزیابی می باشد که نوشتار پیش روی به تجزیه و تحلیل آن پرداخته است.

مورخان و محدثان در طول تاریخ از منظر گفتمان های مختلف از جمله تاریخی-عاطفی و...به واقعه کربلا نگریسته اند که نوشتار پیش روی در دو بخش به تجزیه و تحلیل این رویکردها خواهد پرداخت.

تأکید بر منابع دست اول ومقاتل اولیه، در تاریخ نگاری عاشورا در عصر حاضر، فراوان دیده می شود، در برخی از آثار، منابع دسته بندی شده اند و روایت های گوناگون درباره شهادت حضرت علی اصغر(ع) مورد تحلیل قرار گرفته اند.

مهم‌ترین هدف تاریخ‌نگاری عاشورا در طول قرون متمادی، گسترش فرهنگ ایثار و شهادت‌طلبی بوده است. به ‌بیان ‌دیگر، تاریخ‌نگاری عاشورا حامل جریان ایثار و شهادت‌طلبی است. این سبک از تاریخ‌نگاری با اشاره به نحوه شهادت امام حسین(ع) و فرزندان و یاران امام، بیشترین نقش را در آگاه‌سازی این واقعه داشته است.

پایگاه تخصصی امام حسین علیه السلام کرب و بلا: نوشتار پیش روی، گزارشی از تألیفات پژوهشگران به زبان فارسی، عربی و اردو درباره زندگانی، فعالیت های سیاسی-اجتماعی و فرهنگی امام حسن عسکری علیه السلام است.

پایگاه تخصصی امام حسین علیه السلام کرب و بلا: چرا در نظام آکادمی ایران، و حتی جهان (در زبان انگلیسی)، هنوز اربعین نه تنها جدی و محور نیست، بلکه آنقدر حاشیه‌ای و فرعی است که به سختی می‌توان سرنخی از آن پیدا کرد. 

دوران امامت ده ساله امام حسن مجتبی (ع) به شدت تحت تأثیر جریان صلح ایشان با معاویه قرار گرفته است. از این‌ رو به دوران ده ساله (41-51 ه.ق) و فعالیت‌های حضرت در مدینه کمتر پرداخته شده است، امری که نوشتار پیش روی به بخش‌هایی از آن خواهد پرداخت.

پایگاه تخصصی امام حسین علیه السلام کرب و بلا:در فصل پنجم «مکاشفه یوحنا» آیاتی آمده است که می‌گوید ذبیحی با خداوند معامله می‌کند با ویژگی‌هایی که این ویژگی‌ها بر امام حسین(ع) منطبق است.

اربعین امام حسین(ع) در فرهنگ شیعی جایگاه بسیار والا و ارزشمندی دارد؛ چون یک بار دیگر خاطرات و حوادث روز عاشورا در این روز زنده شده و به نوعی نقطۀ عطفی در تاریخ اسلام و تشیع گردیده است. این نوشتار گزارشی از تألیفات پژوهشگران ارجمند دربارۀ این موضوع است. د

جامعه شیعی در طول تاریخ و به ‌ویژه در چند قرن اخیر، به واسطه عجین شدن «فرهنگ عاشورا و آیین‌های آن» با روح جمعی و حیات فرهنگی این مردم، توانسته منظومه‌ عظیمی از آیین‌های خرد و کلان را ایجاد کند که نه تنها محمل یک آیین مذهبی، بلکه در اشکال جامع خودش، محمل مجموعه‌ای از سنت‌ها و میراث هنری، زیباشناختی و سنت‌های فرهنگی و اجتماعی جامعه ایرانی در سطوح خرد و سطح کلان ایران هم هست.