به گزارش کرب و بلا، فاطمه جواهری؛ دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی گفت: تکریم حرم معصومین (ع) از گذشته‌های دور در ایران مرسوم بوده است و در طول یک سال شاهد هستیم که زوار ایرانی با حضور در اماکن زیارتی همچون مشهد مقدس و ... به زیارت معصوم (ع) نائل می‌شوند و البته چند سالی است که با رفع موانعی شاهد هستیم که این امر در مورد زیارت عتبات عالیات و به‌ویژه امام حسین (ع) که پیشتر به عنوان یک آرزو برای هر ایرانی مسلمانی بود نیز محقق شده است اما این میان زیارت اربعین به شیوه معمول آن یعنی پیاده‌روی آن هم در زمانی خاص تعریفی متفاوت دارد.
وی ادامه داد: پیشینه مراسم اربعین به برخی منابع روایی بازمی‌گردد که شیعیان را بر انجام زیارت اربعین توصیه می‌کند و البته پیاده‌روی اربعین به سنتی جاری بین گروهی از شیعیان به ویژه در کشورهای عربی مربوط می‌شود. شاید از حیث فرم و شکل ظاهر که افراد در یک فضای عمومی در حال پیاده‌روی هستند بین آیین‌های کارناوالی و پیاده‌روی اربعین شباهت‌هایی وجود داشته باشد اما از نظر محتوا، عملکرد و تأثیراتی که به جای می‌گذارد، با هم متفاوت هستند.
جواهری تصریح کرد: کارناوال را اصولاً به شادپیمایی ترجمه می‌کنند که بیشتر یک نوع جشن و سرور عمومی است اما راهپیمایی اربعین گونه‌ای سوگوارانه است و برای شیعیان محملی برای نشان دادن هویت عقیدتی، تلاش بشر برای جست‌وجوی بنیادهای خویش و دل‌مشغولی به امر معنوی معنا دارد و این گردهمایی را باید مبتنی بر هدف و باوری مشترک و دارای یک وجه ایمانی و معنوی به حساب آورد.
وی با اشاره به اینکه در پیاده‌روی اربعین و به واسطه حضور خیل کثیری از زائران زیر چتر فرهنگ شیعی، یک اجتماع مؤمنانه را شاهد هستیم، گفت: افرادی که عضو این مجموعه فرهنگی می‌شوند، خلأهایی معنایی و نیازهای هویتی و عاطفی خود را جستجو کرده و آهسته آهسته و با عزمی جزم بسوی هدفی متعالی پیش می‌روند.
دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی تأکید کرد: شرکت در این مراسم یعنی پیاده‌روی اربعین اجازه می‌دهد زائران از رسمیت هنجارهای معمول در جامعه خود بگریزند و در یک مقیاس کوچک و موقت، طعم آزادی و برابری و در عین حال محترم بودن را بچشند و در این راستا، نخستین گام در توصیف کُنش افراد در خلال مراسم اربعین فهم معنای آن برای عاملینش است.
وی افزود: شرکت در مراسم اربعین مانند هر کُنش دیگر، متضمن قصد و نیتی است که کنشگران به آن نسبت می‌دهند، از این رو در نخستین گام برای درک معنای اربعین تلاش شده مفهومی که شرکت‌کنندگان از این مراسم در ذهن دارند ادراک شود، یعنی معلوم شود که زائران چگونه اربعین را می‌فهمند یا چه معنا و مفهومی را به آن استناد می‌دهند.
جواهری اظهار داشت: در یک تحقیق فراگیر میدانی که با این پرسش همراه بود با چه هدف، نیت یا قصدی در این مراسم شرکت کرده‌اید؟ اغلب پاسخ‌ها به این شکل بود که «بیش از هر چیز تقرب به خداوند و عرض ارادت به امامان به‌ویژه حضرت امام حسین (ع) برایم مهم بود.»، «می‌خواستم از گناه پاک بشوم و حیات معنوی‌ام را احیا کنم چون در احادیث هست که هرکسی زیارت اربعین را انجام دهد، از گناه پاک می‌شود.» و «برای دعا و عرض حاجت به پیشگاه خداوند.»
وی در ادامه گفت: مشاهده می‌کنید پدیده‌هایی که در خلال شرکت در مراسم اربعین به تجربه درمی‌آیند، به‌قدری تنوع پذیرند که به شیوه‌های مختلف قابل فهم هستند و از این ظرفیت برخوردارند که در قالب‌های متفاوتی صورت‌بندی شوند و به منظور تبیین انواع کنش‌هایی که در فضای اربعین متجلی می‌شود، می‌توان از الگوهای نظری متفاوت استفاده کرد. یکی از آنها اینکه شرکت در مراسم اربعین یک نوع کنش عقلانی معطوف به ارزش (تعالی و تهذیب معنوی) است. درعین حال زائر در طول سفر با نوعی برانگیختگی عاطفی و احساسی (شوق، شادمانی، گریه و...) نیز مواجه می‌شود و یا مثلاً شرکت در مراسم اربعین در یک پس‌زمینه مذهبی - سنتی شکل می‌گیرد چراکه این آیین از سال‌ها پیش در چارچوب سنتی شیعی به تدریج قوام و دوام پیدا کرده است و از جمله مصادیق رفتار سنتی مرتبط با این رسم می‌توان به اعمالی همچون زیارت کردن، تشکیل گروه‌های عزاداری، حمل پرچم، سینه‌زنی، اجرای تعزیه، وقف کردن، صدقه و نذری دادن، قربانی کردن و قرآن خواندن و دعا کردن اشاره کرد.
جواهری در پایان با اشاره به طرز تلقی‌های متفاوت و متنوعی که پیرامون اربعین تجسم یافته است، گفت: شاید بتوان مراسم پیاده‌روی اربعین را از حیث نمادین یک نوع مقاومت در برابر افراط‌گرایی تلقی کرد اما این پدیده برای آن که بتواند در برابر افراط‌گرایی قدعلم کند نیازمند بنیان‌های قوی‌تر و پیش‌نیازهای بیشتری است که از جمله آنها می‌توان به وجود یک ایدئولوژی، آرمان، رهبری، تعامل مستمر، و سازماندهی و... اشاره کرد. ابتدا به ساکن پیاده‌روی اربعین بیشتر یک عمل عبادی است تا یک جنبش اجتماعی و نباید مطالبات سیاسی را به آن مرتبط دانست.
یکی از رسالتهای «کربوبلا» اطلاعرسانی در حوزه امام حسین علیهالسلام است که در راستای این رسالت، رویدادهای خبری را پوشش می‌دهد و مصاحبه با افراد صاحب نظر را به صورت غیرجانبدارانه در جهت تبیین دیدگاههای مختلف منتشر می‌کند. در نتیجه نظر افراد مصاحبه شونده لزوما همان دیدگاه «کربوبلا» نخواهد بود.
