در تاریخ پرفراز و نشیب اسلام، همواره زنان و مردانی بزرگ وجود داشته‌اند که نه تنها در زمان حیات خود تأثیری شگرف در جامعه و پیرامون خود گذاشتند، بلکه پس از حیاتشان نیز تأثیرات فکری و اخلاقی آن‌ها، افراد بسیاری را شیفته منش و اخلاق خود کرده است. زینب (س) دختر امیرالمؤمنین (ع) و عقیله بنی‌هاشم، یکی از این اشخاص است که همچون ستاره‌ای تابناک در آسمان جهان اسلام می‌درخشد و دنیایی را در سایه وجود خود، روشن کرده‌ است.در این گفتگو، دکتر رجبی دوانی،محقق و پژوهشگر تاریخ اسلام به سوالاتی در خصوص عبدالله بن جعفر و عدم حضور وی در جریان عاشورا پاسخ می دهد.

چرا در واقعه کربلا ما نامی از همسر حضرت زینب سلام الله علیها نمی‌شنویم؟ 

همسر حضرت زینب (س) «عبدالله‌بن‌جعفر‌بن‌ابی‌طالب» پسر عموی ایشان بود که فردی معروف در سخاوت و بخشش بود، با این حال بحث های جدی در خصوص وی و حاضر نشدنش در کربلامطرح است. البته باید به این نکته نیز اشاره داشت که عبدالله علاقه فراوانی به امام حسین (ع) داشت و به طور جدی نسبت به جان آن حضرت بیمناک بود، ولی این موضوع را متوجه نشد که مسئله مهم برای امام حسین (ع) حفظ جان نیست. عبدالله در بحث ولایت و جایگاه امام مشکل دارد، لذا با آن حضرت همراه نیست.  دلیل بعدی صحبت‌های تردید افکنانه عبدالله است که در این باره مقام معظم رهبری نیز فرموده‌اند عبدالله‌بن‌جعفر با تردید افکنی موجب سستی افراد در یاری امام حسین (ع) شد.

 

آیا این مطلب درست است که حضرت زینب (س) از عبدالله‌بن‌جعفر جدا شد؟

خیر، به هیچ عنوان در تاریخ چنین مطلبی ذکر نشده است. البته عبدالله جعفر برای حفظ جان امام حسین (ع) و یارانش از حاکم مکه امان‌نامه گرفت، اما هرگز متوجه نشد که مسئله امام حفظ جان نیست و اصل حفظ اسلام است.

 

حضرت زینب (س) چند فرزند داشت؟

در تاریخ دو دختر و دو پسر برای این بانوی مکرم اسلام ذکر شده است که وجود یکی از دختران ایشان به نام «ام‌کلثوم» قطعی است. البته شاید فرزندان زینب (س)، بیشتر از این باشد. در خصوص پسران ایشان نیز، شهادت یکی از آن‌ها در واقعه کربلا حتمی است.

 

کدام ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی حضرت زینب (س) می‌تواند الگوی مناسبی برای ما باشد؟

حضرت زینب (س)، بعد از مادر عظیم‌الشأن‌شان، الگوی مناسبی برای مردم بودند و در دفاع از ولایت لحظه‌ای از این مسیر جدا نشدند و با تمام سختی‌های جانکاه‌، این راه را صبورانه طی کردند. این تقدیر الهی برای این بانوی بزرگوار بود که با وجود فضائل فراوان در وجود خود، در عین حال یک مادر نمونه و یک معلم شاخص برای فرزندان خود بودند. در خصوص تفسیر قرآن حضرت زینب (س) نقل است که وقتی حضرت علی (ع) تفسیر قرآن وی را شنید، به زینب (س) آفرین گفت.

در خصوص رفتار وی با اطرافیان وهمسایگان، این مطلب وجود دارد که ایشان به مدت چهار سال در شهر کوفه با خانوده‌ای همسایه بود و در این مدت، آن خانواده ذره‌ای تندی و آزار و اذیت از این بانوی مکرم اسلام مشاهده نکردند.

از نظر حجاب و عفاف و مسائل دینی در خصوص شخصیت عقیله عرب جای هیچ بحثی وجود ندارد، اقامه نماز شب توسط زینب (س) در شب یازدهم محرم سال شصت و یک، بعد از درک این همه درد و رنج خود جایگاه والای آن بانو را نشان می‌دهد.