اختصاصی کرب و بلا؛ قیام سیدالشهدا (ع) سرشار از آموزه‌های تعلیمی، تربیتی و اخلاقی است که به همین جهت بیان و یا بازنمایی آنها در قالب‌های گوناگون از جمله فرهنگی و هنری می‌تواند برای همه اقشار جامعه مفید فایده باشد.

یکی از این اقشار که همواره بر تعلیم و تربیت آنها براساس موازین اخلاقی، دینی و انسانی تأکید شده ، کودکان و نوجوانان هستند که قطعاً رویداد بزرگ عاشورا با کوله‌باری از لحظات ناب انسانی و اخلاقی می‌تواند منبع و مرجعی مناسب برای خلق آثاری باشد که بر جنبه‌های آموزشی، تعلیمی و تربیتی آن صحه گذاشته شده است.

 

با تورقی در آثار خلق شده به ویژه در حوزه ادبیات داستانی کودک و نوجوان پیرامون موضوعاتی همچون عاشورا، با آثار فاخر و چشم‌نوازی روبرو می‌شویم که نویسنده در آن با هنرمندی تمام، دست به خلق نوشتاری داستانی زده که اتفاقاً جنبه‌های تربیتی و اخلاقی مورد نظر برای کودک و نوجوان در آنها پررنگ است.

 

پیرامون این مسئله  و مختصات ادبیات عاشورایی کودک و نوجوان با مجید ملامحمدی؛ نویسنده ادبیات دینی کودک و نوجوان به گفت‌و‌گو پرداخته‌ایم.

مجید ملامحمدی از جمله نویسندگان مطرح در حوزه ادبیات کودک و نوجوان است که علاقه‌مندان به این حوزه، وی را با نگارش مجموعه آثاری در قالب داستان و رمان با موضوعات دینی و زندگی بزرگان دین می‌شناسند و از جمله مهمترین آنها می‌توان به «‌قصه‌های مهربانی»، «پله پله تا خدا»، «آهوی غمگین؛ داستان‌هایی از زندگی امام سجاد(ع)»، «آن سواران سیاه‌پوش»، «داستان یک مرد؛ رمان زندگی‌ حضور حبیب بن مظاهر در کربلا»، «مرغابی‌های مهمان»، «ماه غریب من»، «رضا جان خوش آمدی»، «زیارت نامه امام رضا(ع)؛ گل نجمه» اشاره کرد.

وی همچنین سالها عضو تحریریه‌ مجله‌ «سلام بچه‌ها» و مسئول شعر مجله‌ ماهانه‌ ملیکا (مجله‌ای کودکانه برای امام زمان(عج)) بوده است و بیش از هفت سال است که سردبیری مجله پوپک را به عهده دارد. وی همچنین در انجمن قلم ایران و انجمن نویسندگان کودک و نوجوان عضویت دارد.

 

ـ حوزه داستان و رمان کودک و نوجوان را در پرداختن به موضوع عاشورا و قیام امام حسین (ع) چگونه توصیف می‌کنید؟

سوژه برای خلق آثار ادبی و داستانی مبتنی بر عاشورا بسیار زیاد است و علیرغم تلاش‌های خوب و ارزنده‌ای که تاکنون به عمل آمده اما باید گفت چه بسیار سوژه و موضوع برای تولید آثار تازه وجود دارند که همچنان کسی به سراغ آنها نرفته است. برای تولید آثار ادبی در حوزه عاشورا، به ویژه کودکان و نوجوانان تنوع چشمگیری را شاهد هستیم که تا حد زیادی نویسندگان مطرحی در این عرصه تلاش کرده‌اند و البته باید بگویم که فعالیت در حوزه ادبیات عاشورایی کودک و نوجوان محدود نیست و دست همه نویسندگان برای خلق آثار جدید همچنان باز است و به زعم من هیچ مقطعی از حماسه عاشورا وجود ندارد که نتوان آن را برای این رده سنی در قالب آثار داستانی و ادبی بازآفرینی کرد.

 

ـ گستره موضوعات عاشورایی برای خلق آثار ادبی ویژه کودک و نوجوان دارای چه افق و چشم‌اندازی است؟

همانطور که اشاره شد این گستره بی حد و مرز است. ما باید عاشورا را تنها به یک مقطع زمانی چند روزه قبل، حین و پس از واقعه نبینیم و این عرصه سرشار از پیام‌ها و اتفاقات نابی است که از زمان حرکت امام حسین (ع) از مدینه به مکه و سپس از آنجا به سمت کوفه رخ داده است که به جرات می‌توانم بگویم در پرداختن به بسیاری از آنها نه تنها برای مخاطب کودک و نوجوان بلکه برای بزرگسالان هم غفلت کرده‌ایم.

 

ـ برخی معتقدند که برای کودک و نوجوان به جای پرداختن به اصل واقعه که ممکن است با صحنه‌هایی نه‌چندان مناسب و غمبار همراه باشد در خلق آثار ادبی به دنبال روایت سایر مقاطع تاریخی باشیم؟

شخصاً هیچ محدودیتی در پرداختن به این واقعه در تمامی مقاطع تاریخی آن ویژه کودک و نوجوان نمی‌بینم؛ هر چند که این امر ارتباط مستقیمی با روحیات شخص نویسنده و البته هوشمندی او نیز دارد و اینکه دغدغه‌مندی او نسبت به چه اتفاقی است که به تبع آن به دنبال بیان و نتیجه‌گیری باشد. به طور کلی باید گفت که حتی در پرداختن به اصل واقعه برای کودک و نوجوان  که در آن مجموعه‌ای از صحنه‌های جنگی و غمبار را شاهد هستیم، هیچ منعی وجود ندارد و میزان تأثیرگذاری و همراهی مخاطبان این گروه سنی با چنین روایتی به شیوه روایت نویسنده و ملزومات  و تکنیک و خلاقیت بیانی او بازمی‌گردد.

به طور مثال به شعری زیبا و جذاب از مرحوم قیصر امین‌پور اشاره می‌کنم که در مورد شهادت عبدالله بن حسن (ع) است. همانطور که می‌دانید از امام حسن مجتبی (ع) چند یادگار در کربلا حضور داشتند که یکی از آنها عبدالله است که کودک بود اما برای پاسداری از عموی خود به میدان جنگ رفت. مرحوم قیصر امین پور مقتل این آقازاده را چنان با لطافت و زیبایی تصویر می‌کند که به نظرم هیچ محدودیتی در بیان آن ویژه کودک و نوجوان ایجاد نمی‌کند.

اینجا آنچه که اهمیت دارد خلاقیت، نوع تکنیک و هنر نویسنده و خالق اثر در نحوه روایت است که می‌تواند بدون نگرانی از اینکه مناسب گروه سنی خاصی باشد یا نه، مجموعه‌ای از آموزه‌های تربیتی و اخلاقی را به مخاطب عرضه کند.

 با این وجود همانطور که اشاره شد عاشورا گستره زمانی و مکانی فراوانی برای توصیف در قالب داستان و رمان دارد و از همان آغاز حرکت و قیام امام حسین (ع) ما با انسان‌های بسیاری روبرو هستیم که بر سر راه آن حضرت قرار می‌گیرند و عده‌ای از آنها تا آخرین قطره خون، جان خود را در راه سیدالشهدا (ع) نثار می‌کنند؛ به نظرم پرداختن به شخصیت این افراد و شرح زندگی هر یک می‌تواند جذابیت زیادی برای مخاطب کودک و نوجوان داشته باشد.

 

ـ خود شما چطور؟ آیا به تازگی کاری در حوزه کودک و نوجوان با موضوع عاشورا به نگارش درآورده‌اید؟

بله، اتفاقاً من نزدیک به دو سال است با توجه به احساس نیاز در حوزه ادبیات کودک و نوجوان، تمام هم و غم و وقت خود را صرف نگارش آثاری با این موضوع کردم که نتیجه آن نگارش 3 رمان ویژه نوجوان و البته گروه سنی جوان شد که یکی از آنها مرتبط با مراسم پیاده‌روی اربعین است و دیگری روایت دو داعشی است که قصد انجام عملیات انتحاری در جریان پیاده‌روی اربعین را دارند و رمان سوم نیز دربردارنده ماجرای تاختن اسبان بر روی ابدان مطهر شهدای کربلاست که به دستور عمر سعد توسط 10 اسب سوار پس از پایان یافتن جنگ صورت می‌گیرد.