به گزارش کرب و بلا، سعید طاووسی مسرور؛ عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به اینکه نگارش درباره واقعه عاشورا به فاصله کمی پس از وقوع آن آغاز شد، گفت: ابومخنف به فاصله 50 سال پس از وقوع حادثه عاشورا و در شرایطی که همچنان به منابع اصلی آن دسترسی داشته است اقدام به نوشتن مقتل می‌کند.

وی ادامه داد: او در نگارش مقتل خود که اکنون هیچ نسخه خطی از آن به جای نمانده و تنها به نقلیات او را با رجوع به منابعی همچون تاریخ طبری می توانیم دسترسی داشته باشیم از سه منبع استفاده کرده است؛ نخست بازماندگان و اسرای کربلا که ابومخنف به آنها مراجعه حضوری داشته است، دوم گزارش دشمن که ابومخنف به برخی از آنها نیز مراجعه کرده و منبع سوم ائمه اطهار (ع) هستند که وی برخی از رویدادها را نیز براساس روایت آن بزرگواران نقل کرده است.

برخی از مورخان جابر بن یزید جعفی را به عنوان نخستین مقتل نویس می‌دانند

این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به اینکه پیش از ابومخنف نیز مقتلی به رشته تحریر درآمده است، تصریح کرد: مقتل جابر بن یزید جعفی که اتفاقاً استاد ابومخنف نیز بوده است از جمله این مقاتل است که البته برخی از مورخان از او به عنوان نخستین مقتل‌نویس عاشورا یاد می‌کنند.

طاووسی مسرور ادامه داد: از دیگر مقتل‌نویسان پیش از ابومخنف می‌توان به قاسم بن اصبغ بن نباته اشاره کرد که او فرزند صحابی حضرت علی (ع) نیز بوده است و همچنین مقتل حصین بن عبدالرحمان سلمی کوفی که روایتی کامل و منسجم از مقتل امام حسین (ع) دارد و دلیل این وثوق در روایت او به این جهت است که او در جریان واقعه کربلا، 40 ساله بوده است و ساکن کوفه و لذا وقایع کربلا را با یک واسطه و وقایع کوفه را به شکل مستقیم نقل کرده است که خوشبختانه حجت‌الاسلام جعفریان مطالب این مقتل را استخراج و به چاپ رسانده است.

وی تأکید کرد: بعدها افرادی همچون نصر بن مزاحم منقری، «هشام کلبی» مقاتلی نگاشته‌اند و افرادی چون طبری در کتاب «تاریخ طبری» و شیخ مفید در«الارشاد» برش‌هایی از مقاتل را نیز ذکر کرده‌اند.

مقاتل متقدم با وجود وثوق اما در برخی موارد فاقد جامعیت هستند

این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با ذکر این نکته که برای مقاتل متقدم وثوق بیشتری می‌توان قائل شد، افزود: با این وجود این مقاتل فاقد جامعیت لازم هستند و مثلاً در مورد مقتل حصین بن عبدالرحمان چندان به حضرت عباس (ع) پرداخته نشده است.

وی گفت: از قرن هفتم به بعد نیز شاهد نگارش مقاتلی هستیم که مشهورترین آنها «لهوف» و «مثیرالاحزان» است که البته آنها نیز از جهاتی نقص دارند اما از آنجا که نگاهی عرفانی، کلامی و اخلاقی و تحلیلی به واقعه عاشورا داشته‌اند لذا به این واسطه از مزیت‌هایی نیز برخوردار هستند.

آثار عاشورایی معاصر در مواردی  از کیفیت لازم برخوردار نیستند 

طاووسی مسرور اظهار داشت: در زمانه کنونی و اساساً به دلیل علاقه مردم به موضوع عاشورا، شاهد گسترش کمی در این آثار هستیم در حالی که کیفیت لازم در آنها رعایت نمی‌شود و در مواردی حتی کتاب‌سازی صورت می‌گیرد، از سوی دیگر موضوع عاشورا، مخاطب، بازار و مشتری و در نتیجه فروش دارد بنابراین برخی آسیب‌ها در مکتوبات کنونی دیده می‌شود.

 وی افزود: گاهی استناد منابع در این آثار ضعیف است و ممکن است که مؤلف اساساً صلاحیت تشخیص اعتبار منابع را نداشته باشد و فکر کند هر گزارشی که هر کجا ارایه شده است درست است یا به منابع دست دوم استناد کند یا حتی برداشت خودش را ذکر کند، همچنین در مواردی استناد به گزارش ضعیف دیده می‌شود؛ گاهی منبعی در دست داریم که صد درصد معتبر نیست و بعضاً ممکن است از نظر گزارش دارای اشکالاتی باشد، بعد تصور کنید مؤلفی با وصفی که پیشتر گفتم خواسته باشد که آن گزارش ضعیف را محور کارش قرار دهد.‌