این جمله، مشهور است که: «کُلُّ یَومٍ عاشُوراءُ وَ کُلُّ أرْضٍ کَرْبَلاءُ»؛ گاهی نیز دیده میشود که آن را به اهل بیت (ع) نسبت می‌دهند؛ در حالی‌که چنین مطلبی در منابع حدیثی امامیه دیده نمیشود؛ اما مضمونِ آن، ضمن اشعار محمّدبن سعیدبوصیری (متوفّای قرن 7 هجری)، در رثای امام حسین (ع) و یارانش آمده است.
متن شعر او، چنین است:
کُلُّ یَومٍ وَ کُلُّ أرْضٍ لِکَرْبی فیهِمُ کَرْبَلاءُ وَ عاشُورا
هر روزی و هر سرزمینی، به خاطر اندوه من بر [مصیبت] آنان، کربلا و عاشوراست.
این شعر که از «اندوه همیشگی شیعیان در مصیبت امام حسین (ع)» حکایت دارد، یادآور پنج حدیثِ مقبول و موثوق الصدور، منقول از امام صادق (ع) است:
شیخ صدوق، در کتابِ «ثواب الأعمال»، از امام صادق (ع)، چنین روایت کرده است:
«... رَحِمَ اللهُ شیعَتَنا، شیعَتُنا وَاللهِ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ، فَقَدْ واللهِ شَرِکُونا فِی الْمُصیبَهِ بِطُولِ الْحُزْنِ وَ الْحَسْرَهِ.
... خداوند، شیعیان ما را رحمت کند! به خدا سوگند، آناناند که حقیقتاً مؤمناند.
به خدا سوگند، آنان از طریق دوام اندوه و حسرت، در این مصیبت، شریک ما شده‌اند.[1]»
ابن قُولُوَیْه، در کتابِ «کامل الزیارات»، از امام صادق (ع)، چنین روایت کرده است:
«راوی گفت: روزی نشد که در محضر امام صادق (ع) از امام حسین (ع) یاد شود و دیده شود که ایشان، از صبح تا شب آن روز، خندان باشد. آن حضرت (ع) می‌فرمود:
الْحُسَیْنُ (ع) عَبْرَهُ کُلِّ مُؤْمِنٍ.
حسین (ع)، اشک هر مؤمنی است.[2]»
ابن قُولُوَیْه، در کتابِ «کامل الزیارات»، از امام صادق (ع)، در توصیف امام حسین (ع) چنین روایت کرده است:
«یَبْکیهِ مَنْ زارَهُ، وَ یَحْزَنُ لَهُ مَنْ لَمْ یَزُرْهُ، وَ یَحْتَرِقُ لَهُ مَنْ لَمْ یَشْهَدْهُ
هرکه او (امام حسین (ع)) را زیارت کند، برایش می‌گرید و هرکه زیارتش نکند، برایش اندوهگین میشود و هرکه در محضرش (=نزد قبر شریفش) نباشد، برایش می‌سوزد[3]»
1. شیخ صدوق (ع)، در کتاب «الأمالی»، از امام صادق (ع)، چنین روایت کرده است: «فَما أنْغَضَ[4] ذِکْرَ الْحُسَیْنِ (ع) لِلْعَیْشِ، إنّی ما شَرِبْتُ ماءُ بارِداً إلّا وَ ذَکَرْتُ الْحُسَیْنَ (ع)
یادِ [مصیبتهای وارد شده بر] حسین (ع)، چقدر زندگی را به غبار تیرگی پیوند میزند. نشده است که من آب خنکی بنوشم و از حسین (ع) یاد نکنم.[5]»
2. میرزا حسین محدّث نوری، در کتاب «مستدرک الوسائل»، از امام صادق (ع)، به نقل از: رسول خدا (ع)، چنین نقل کرده است:
امام حسن (ع): هیچ روزی، مانند روز تو (روز عاشورا) نیست ای اباعبدالله!
« إنَّ لِقَتْلِ الْحُسَیْنِ حَرارَهٌ فی قُلُوبِ الْمُؤْمِنینَ لا تَبْرُدُ أبَداً
کشته شدن حسین (ع)، حرارتی در دلهای مؤمنان ایجاد کرده است که هرگز سرد نمیشود.[6]»
شایان ذکر است که این شعر، هرگز به معنای امکان مقایسۀ «فجایع دردناک و روزهای حماسه‌آفرین در زندگانی ما» با «حوادث کربلای حسینی در عاشورای سال 61 قمری» نیست؛ چرا که بر مبنای احادیث منقول از اهل بیت (ع)، هیچ روزی، با روز عاشورا و مصائبی که در آن روز، بر امام حسین (ع) گذشت، قابل مقایسه نبوده و روز عاشورا در میان سایر روزها و مناسبتهای غمبار، ویژگی‌های منحصر به فردی دارد:
شیخ صدوق، در کتابِ «الأمالی»، از امام صادق (ع)، از پدرش امام باقر (ع)، از جدّش امام سجاد (ع)، چنین روایت کرده است:[7]
«حدّثنا احمد[8]بن هارون الفامی[9] رَضِیَ اللهُ عَنْه، قال: حدّثنا محمد[10]بن عبدالله[11] بن جعفربن جامع الحِمْیری، قال: حدّثنا أبی، عن احمدبن محمّدبن[12] [عیسی][13]
روزی حسین بن علی (ع) بر حسن (ع) درآمد و نگاهش که به وی افتاد، گریست.
حسن (ع) به او گفت: ای ابا عبدالله! چرا گریه می‌کنی؟
گفت: به خاطر آن چه با تو خواهد شد، می‌گریم.
حسن (ع) گفت: آنچه با من میشود، سمّی است که به دسیسه به من می‌دهند و با آن، کشته می‌شوم؛ اما هیچ روزی مانند روز شهادت تو نیست.»
لا یَومَ کَیَومِکَ یا أباعَبْدِاللهِ!
هیچ روزی، مانند روز تو (روز عاشورا) نیست ای اباعبدالله
