در این مقاله می‌خوانید:
اربعین 1436 و نیاز به برنامه‌ریزی
هدف عاشورا، روشنگری مستمر و غفلت نکردن از کمین دشمنان اهل بیت (ع) برای انحراف راه هدایت است؛ حتی هدایت این دشمنان عنود نیز، جزء هدف عاشوراست. مگر حضرت سیدالشهدا (ع) در آخرین لحظات شمر را نصیحت نکردند که خود را بیشتر در گرداب بدبختی مبتلا نکند. هدف عاشورا نجات بشریت است. هراقدامی که باعث دوری بشریت از این هدف شود، کاری در مقابل هدف عاشوراست.
طبق نقل مورخان اسرای اهل بیت (ع) پس از سفر به کوفه و شام و روزگار سخت اسارت و خطبه‌های آتشین حضرت سجاد و حضرت زینب (ع) در دربار کوفه و شام، در مسیر بازگشت به مدینه ابتدا به کربلا رفتند و در روز اربعین، تربت مطهر شهدای کربلا را زیارت کردند. گرچه در اینکه این زیارت، در اربعین 61 یا 62 بوده اختلاف نظر است؛ اما به هر صورت اولین فرصت ممکن برای خاندان اهل بیت (ع) برای تجدید عهد با هدف شهدای کربلا بوده است. زیارت اربعین که این مقدار توصیه شده، برای زنده نگهداشتن و همراهی با عترت پیامبر (ص) است که در دستورات امامان معصوم (ع) به آن تاکید شده است.
شیخ طوسی عالم بزرگ شیعی در کتاب تهذیب الاحکام و مصباح المتهجد خود روایتی از امام صادق (ع) نقل می‌کند که صفوان جمال نقل می‌کند خدمت امام صادق (ع) بودم. آن حضرت فرمودند: در اربعین سیدالشهدا (ع) را این گونه زیارت می‌کنی:
السلام علی ولی الله وحبیبه، السلام علی خلیل الله و نجیبه، السلام علی...
که زائر در ابتدا عرض سلام می‌کند به حضرت سیدالشهدا (ع)
در ادامه به خداوند عرض می کند:
اللهم انی اشهد انه ولیک وبن ولیک، ....و جعلته حجه علی خلقک من الاوصیاء،
خداوندا شهادت می‌دهم که آن حضرت ولی تو و پسر ولی توست.... بارالها تو آن حضرت را از اوصیایی که حجت تو بر خلقت هستند قرار دادی.
فاعذر فی الدعاء، و منح النصح، و بذل مهجته فیک، لیستنقذ عبادک من الجهاله و حیره الذلاله...[1]
شهادت می‌دهم که آن حضرت در این مأموریت جای هیچ عذری برای کسی باقی نگذاشت، و بی دریغ خیرخواهی کرد، و جان خود را در راه تو داد تا بندگانت را از جهالت و گراهی برهاند.
در ادامه زائر به رفتار ظالمین با آن حضرت و اعلام برائت از آنان می‌پردازد.
با مرگ معاویه حاکم مدینه از امام حسین (ع) برای یزید درخواست بیعت کرد و حضرت با امتناع از آن، شبانه با اهل بیت خود به سمت مکه و بعد کربلا حرکت کردند. از همان روز تا روز عاشورا، بارها هدف خود را بیان کردند. مجموعۀ سخنان حضرت در این مسیر از 28 رجب 60 هجری تا عاشورای 61 هدف خود از این اقدام را می‌فرمایند. این مسئله در هر فرصتی و در هر توقفی و در دیدار هر گروهی یا در آغاز جنگ و در رجزهای خود در عاشورا به خوبی نمایان است.
مهم‌ترین این اهداف و کلی‌ترین عنوان این هدف، نهی از منکر و بزرگترین منکر آن روز وارونه جلوه دادن اسلام، مبارزه با حاکمی جائر و بدعت‌گذار است؛ در چنین شرایطی جایی برای مدارا نیست و وظیفۀ مسلمان اعتراض به شرایط حاکم بر جامعه است.
در آن ایام 10 سال از دورۀ امامت حضرت سیدالشهدا می‌گذشت که معاصر خلافت غاصبانۀ معاویه بود؛ اما حضرت قیام نکردند؛ چون معاویه تاحدودی ظواهر را رعایت می‌کرد؛ اما تفکر و رفتار یزید جایی برای مدارا باقی نگذاشته بود. حضرت به صراحت می‌فرمایند «و علی الاسلام والسلام، اذ قدبلیت الامه براع مثل یزیدبن معاویه.» اگر قرار باشد حاکم جامعه کسی همانند یزید باشد باید اسلام را تمام شده دانست؛ لذا حضرت در یکی از خطبه‌های خود، از پیامبر (ص) این دستور کلی را نقل می‌کنند:
«من رای سلطانا جائرا مستحلا لحرم الله ناکثا لعهدالله مخالفا لسنه رسول الله، یعمل فی عباد الله بالاثم والعدوان، فلم یعیر علیه بفعل ولاقول، کان حقا علی الله ان یدخله مدخله.»[2]
«اگر در دورانی حاکمی جائر به نام اسلام بر جامعه حکومت کند که حلال خدا را حرام و حرام خدا را حرام می‌کند و پایبندی به دستورات خدا ندارد و به مردم تعدی می‌کند، اگر کسی به رفتار او اعتراض نکند، بر خداوند است که جایگاه فرد ساکت و حاکم ستمگر را در قیامت یکسان قراردهد، چون با سکوتش او را تأیید کرده است.»
بعد حضرت در ادامه می‌فرمایند: «یزید در جامعه ظلم روا می‌دارد و دستورات خدا را اجرا نمی‌کند و من بایسته‌ترین فردی هستم که باید به رفتارش اعتراض کنم.»
یا در بیانی دیگر می‌فرمایند: «و انی لَم أَخرُج أَشِراً وَ لابَطراً وَ لامُفسِداً وَ لاظالِماً و اِنَّما خَرَجتُ لِطَلَبِ الإصلاحِ فِی امّه جدّی أُرِیدُ أَن آمُر بِالمَعرُوفِ وَ أَنهی عَنِ المُنکَرِ وَ أَسیرَ بِسیرَهِ جَدّی وَ أبی.»[3]
«من به قصد دنیا طلبی در این راه گام نگذاشته‌ام؛ بلکه هدف اصلاح جامعه از دگرگونی به وجود آمده است؛ هدف امر به معروف و نهی ازمنکرهای واقع شده در جامعه است.»
اربعین 1436 و نیاز به برنامه‌ریزی
شاید اربعین 1436 بی سابقه‌ترین اربعین باشد که تاکنون کربلا به خود دیده است، هم از جهت کثرت و انبوهی جمعیت و هم شرایط خاص آن. سخن از 20 میلیون زائر هم در اخبار بیان شده، آن هم در زمانی که چند کیلومتر آن طرف‌تر دشمنان عنود و وارثان یزید و دشمنان اهل بیت (ع)، روزانه افراد زیادی را به جرم تبعیت از اهل بیت (ع) به شهادت می‌رسانند. حضور این جمعیت پیام بزرگی به همه مردم دنیا می‌دهد که هدف آن قیام که در 1375 سال قبل به وقوع پیوست همچنان پر انرژی حضور دارد. اگر آن حضرت تعداد معدودی معین داشتند و در اثر یاری نشدن به دست اشقیا به شهادت رسیدند، اکنون میلیون‌ها شیفته، با وجود خطرات جدی از هر نقطه خود را به آن میعادگاه عاشقان و جایگاه آزادگان می‌رسانند.
با توجه و التفات دشمن به این ظرفیت بزرگ، باید به طور جدی مواظب بود از هدف اصلی عاشورا غفلت نشود. بنا بر فرمایش خود حضرت یا فرمایش امام صادق (ع) در زیارت اربعین هدف حضرت از این قیام، نجات بندگان خدا از گمراهی و جهالت بوده است. مبادا دشمن هدف اصلی را از عاشقان بگیرد. ان شاالله زائران رهروی واقعی آن هدف باشند و در جهت آن نه فقط در اربعین که در دورۀ زندگی خود تحقق دهندۀ آن باشند و این حرکت نجات دهندۀ همۀ بشریت از گمراهی و نیل به هدف عاشورا باشد.
کاری که نیاز به هوشیاری و برنامه ریزی جدی دارد تا دائم به هدف عاشورا و اربعین نزدیک‌تر شود و خدای نخواسته دشمن نتواند از آن سوء استفاده کند. منظور از برنامه‌ریزی، خارج شدن این کاربزرگ از گردنۀ مردمی بودن آن نیست، بلکه ضمن استمرار برگزاری مردمی آن، روشنگری مستمر برای جلوگیری از انحراف راه هدایت است. هدفی که حتی هدایت این دشمنان عنود نیز، هدف عاشوراست. مگر در آخرین لحظات حضرت سیدالشهدا (ع) شمر را نصیحت نکردند که خود را بیشتر در گرداب بدبختی مبتلا نکند. هدف عاشورا نجات بشریت است. هر اقدامی که باعث دوری بشریت از این هدف شود، کاری در مقابل هدف عاشوراست.
