کرب و بلا: در مراسم سوگواری شام غریبان حسینی که به میزبانی موسسه زیتون برگزار شد، «مرضیه محمد زاده» بانوی نویسنده، محقق و عاشورا پژوه در سخنانی به تشریح ویژگی‌های زنان عاشورایی پرداخت.
وی در بخش آغازین سخنان خود با استناد به فرازی از زیارت اربعین مبنی بر شهادت به اینکه حسین (ع) برای نجات بندگان خدا از جهل و گمراهی قیام کرد، خصلت جهالت را نخستین و مهم‌ترین خصلت افرادی بر شمرد که در برابر امام صف‌آرایی کردند.
به گفته این عاشورا پژوه، پیمان‌شکنی خصلت دیگری بود که بر قاطبه مردم کوفه و سپاه عمر سعد حاکم بود و حسین بن علی (ع) به محض روبرو شدن با سپاه «حر» از این سست‌عهدی اطمینان یافت و همان زمان آیه استرجاع را قرائت فرمود.
محمد زاده در ادامه اظهار داشت: «عناد و دشمنی» با خاندان رسالت و به بیان بهتر با اصل دین، دیگر خصلت لشکر کفر بود که البته در این جماعت بی‌سابقه هم نبود و زینب (س) به زیبایی این دشمنی منتهی به نابودی را به تصویر کشیده و فرمود: این دشمنی به‌مثابه دمل چرکی است که سر باز کرده و خیلی زود از بین خواهد رفت و این سخن خیلی زود محقق شد و در تاریخ مشاهده می‌کنیم که زمامداری ابوسفیان چند سالی بیشتر به طول نینجامید.
حرام‌خواری، فرصت‌طلبی، دنیادوستی و سست‌عنصری از دیگر خصایص مردم کوفه و ملحق شدگان به سپاه اشقیا در سال 61 هجری بود که این پژوهشگر بدان اشاره کرد و ادامه داد: افزون بر این‌ها متأسفانه می‌بینیم مردم کوفه بر خلاف آیات الهی دال بر کرامت نهادن به انسان بهره‌مند از نعمت عقل و شعور، دچار اطاعت محض و کورکورانه از حاکم وقت شده‌اند و همین خصلت‌هاست که موجب می‌شود افرادی سست‌عنصر و فاقد بنیه اعتقادی قوی همچون «شبت ربعی» که اتفاق دارای مسئولیت‌های اثرگذار در جامعه اسلامی نیز هستند، درست در برابر اصل اسلام می‌ایستند.
شور بدون معرفت و شعور؛ آفت جامعه اسلامی
صاحب اثر «شهیدان جاوید» سپس به تبیین چهارچوب اعتقادی و رفتاری بانوان کاروان حسین (ع) پس از واقعه عاشورا و شهادت امام و یارانش پرداخت و اظهار داشت: زنان عاشورایی امام شناس و مکتب‌شناس بودند و نسبت به مفاهیم مکتب آن‌چنان دارای علم و بصیرت بودند که گویی قرآن آمیخته با وجودشان است و بر اساس این معرفت و با شناخت کامل، تمام هستی خود را در راه نهضت حسینی فدا کردند و این خصلت بانوان عاشورایی مبین آن است که شور بدون شعور تا چه حد برای یک جامعه و یک جمعیت می‌تواند خطرناک باشد.
محمد زاده با اشاره به بیانات کوبنده زینب کبری (س) در معرکه پس از واقعه عاشورا و تحقیر آشکار قدرتی مثل عبیدالله و مبارزه‌طلبی حضرت، به ویژگی «قدرت روشنگری» در این زنان اشاره کرد که در نهایت منتج به عقب‌نشینی یزید و عبیدالله بن زیاد حاکم کوفه و صدور دستور برگزاری مجلس عزا و رجعت کاروان به مدینه در نهایت عزت و شکوه شد.
بسیاری از واقعیات عاشورا ناگفته مانده است
این نویسنده با اظهار تأسف از تحریفاتی که دامن‌گیر مباحث متضمن بر واقعه عاشورا شده است، اظهار داشت: آنچه در معرفی یزید به عنوان حاکم جائر جامعه اسلامی گفته می‌شود، غالباً با توصیفاتی است که بیشتر بر رذایل اخلاقی دلالت دارد و حال آنکه در کنار این رذایل و مهم‌تر از این صفات پلید، جنایاتی همچون آتش زدن خانه کعبه، واقعه تلخ عاشورا و کشتار فجیع مسلمان و قیام‌کنندگان علیه حکومت یزید و ریخته شدن خون جمع زیادی از مسلمان مظلوم است و اگر حسین (ع) در برابر یزید قیام کرده، نه به دلیل خودداری از بیعت و حفظ امنیت جان خود و خانواده‌اش که به معنای واقعی قیام در برابر حاکم ظالم است.
نویسنده کتاب «نقش زنان در نهضت امام حسین (ع)» این سخن که خدا می‌خواست امام را کشته و خاندانش را اسیر ببیند را گونه‌ای از تحریف ابعاد واقعی قیام عاشورا دانست و تصریح کرد: این ظلم به اهل‌بیت (ع) است که بگوییم خدا می‌خواهد حسین را کشته ببیند و اهل حرم را اسیر ببیند که شهادت و اسارت نتیجه قهری جنگ است اما امام نه می‌خواست کشته شود و نه اسیر بلکه علیه حاکمی به پا خواست که به نام اسلام در جامعه حکومت می‌کرد اما در این جامعه خبری از امنیت نبود و می‌دانست اگر کشته شود، دشمن سراغ خانواده و اهل او خواهد رفت که این خباثت آل ابوسفیان در تاریخ بی‌سابقه نبوده و به‌عنوان نمونه زمانی که حاکم کوفه از به دست آوردن جناب مسلم ناامید می‌شود، دستور ویرانی خانه و اسارت همسر و فرزندانش را می‌دهد و امام با علم به این خباثت رحل سفر بست و از مدینه خارج شد.
اولین عزادار سیدالشهدا (ع) یک زن بود / پناهندگی سیاسی؛ سنت پذیرفته شده در اسلام
محمد زاده همچنین از نقش‌آفرینی دیگر بانوان در کنار زنان عاشورایی نیز سخن گفت و اظهار داشت: پناهندگی سیاسی پدیده‌ای مهم و سنتی است که از عصر جاهلیت وجود داشته و رسول خدا نیز در راستای حفظ سنت‌های خوب عصر جاهلیت، سنت پناهندگی سیاسی را نیز پذیرفت. در جریان وقایع پیش از عاشورا می‌بینیم که باز هم یک زن در این زمینه پیش‌قدم شده و در زمانی که جناب مسلم بن عقیل بر اثر دسیسه دشمنان و عهدشکنی کوفیان تنها مانده و جایی برای پناه بردن نداشت، یک زن بود که به ایشان پناه داد و او را به خانه خود دعوت کرد. این تقدم زنان در سنت عزاداری نیز وجود دارد و طبق منابع موثق تاریخی «ام سلمه» همسر بزرگوار رسول خدا اولین عزادار حسین بن علی (ع) بود و نخستین مجلس عزاداری بر رثای شهادت سیدالشهدا (ع) را برپا کرد.
این بانوی عاشورا پژوه در بخش پایانی سخنان خود از نقش‌آفرینی دیگر بانوان پس از واقعه عاشورا سخن گفت و تأکید کرد: مطابق با اکثر روایات و منابع تاریخی، در جریان واقعه کربلا سراغ نداریم که یک زن حتی یک سنگ به سمت سپاه اسلام پرتاب کرده باشد، تنها جرم بانوان سستی ایشان در روشنگری مردان بود و این به نوعی مایه مباهات است که در جریان قیام مختار و خون‌خواهی او حتی یک زن مجازات نشد و این نشان از نقش نداشتن این زنان در جریان حادثه کربلا بود.
