کرب و بلا: «حجت‌الاسلام مهدی مسائلی» استاد حوزه علمیه و پژوهشگر دینی و فرهنگی در سخنانی به بررسی موضوع عزاداری پرداخت و اظهار داشت: جریان‌های شیعی تعظیم و بزرگداشت اولیای الهی و ائمه را منحصر در عزاداری می‌بیند و ما برای امامزادگانی که منسوب به ائمه هستند اگر بخواهیم بزرگداشتی داشته باشیم و منزلت آنها را جلوه‌گر کنیم روز وفات آنها در نظر گرفته می‌شود تا برای آنها سوگواری کنیم.
وی با اشاره به بسط ناصحیح فرهنگ عزاداری در میان شیعیان بیان داشت: بعضی فکر می‌کنند تبلیغ چهره‌های دینی منحصر در سوگواری است. ما یک عزاداری استثنایی که برای امام حسین (ع) است را به صورت ناقص فهم کردیم و به تمام مناسبت‌هایی که مناسک مذهبی است، بسط داده‌ایم. در حالی که توصیه‌هایی مبنی بر عزاداری، وسیله‌ای برای هدف مهم تبلیغ نهضت عاشورا بودند اما به مرور این موضوع تبدیل به هدف شده و شیعیان آن را هدف و مقصد می‌دانند و آن را به سایر مناسبت‌ها توسعه دادند.
استاد حوزه علمیه ایجاد شور در جوانان را تابعی از چارچوب دانست و افزود: جوان‌ها با عزاداری به شور بیشتری می‌رسند و اگر این شورها را بخواهیم در مراسم شادی بیاوریم، احتمالاً محقق نخواهد شد. همین شورها وقتی در مراسم عزاداری قرار می‌گیرد، هیچ محدودیتی ندارد و بعضی از عزاداری‌ها به مراسمی رقص گونه تبدیل می‌شود.
به گفته حجت‌الاسلام مسائلی، اگر همین حالت در زمان شادی رقم بخورد، جلوه زشت بودن و لهو و لعب بودن آن بیشتر مشهود است. در شادی هم می‌توان شور داشت، لیکن باید حدودی جلوی آنها گذاشته شود تا مراسم لهو و لعب قلمداد نشود.
این پژوهشگر حوزوی با تاکید بر نقش علما گفت: خواص و علما نقش زیادی دارند و مجالس شادی زیاد بر محور موعظه‌گری رخ نمی‌دهد اما در مراسم‌های عزاداری نقش موعظه پررنگ‌تر است و خود علما گرایش بیشتری به سمت مراسم عزاداری دارند و آن را تقویت می‌کنند. از جهت دیگر در مراسم‌های سوگواری، رنگ و بوی مذهبی بودن جلوه‌گری بیشتری دارد و تمایزی مذهبی را بیشتر نشان می‌دهد. این تمایز مذهبی نشان می‌دهد که شادی‌هایی مثل عید قربان و فطر که اصل و اساس اسلام است مورد توجه قرار نمی‌گیرد و حتی فرع مناسک دینی شده درحالیکه در گزاره‌های مناسک اسلامی، اصل هستند و تأکیدات بسیاری بر روی آنها شده است.
وی با بیان اینکه در کشور ما اهتمام چندانی به قبل و بعد روزهای عید نمی‌شود، اضافه کرد: در حال حاضر مناسک مذهبی‌مان بیشتر شده و در بحث شادی چند مناسبت خاص است مثل عید غدیر و مناسک‌های سلبی مثل نهم ربیع که مشروعیت ملی ندارد و تبعات ضد وحدتی آن بیشتر است؛ وجود دارد. در میلادهای ائمه چندان نمی‌توان نشان مذهبی را پررنگ‌تر کرد و علما اقبال‌شان به شهادتی که مظلومیت شیعه را بیشتر نمایان می‌کند، بیشتر است. این امر باعث شد تا اصل عزاداری که حول محور عاشورا است، تضعیف شود. برای گروهی از مردم که اقلیت هستند پررنگ‌تر و پر شورتر شده است اما برای اکثریت جامعه چه مذهبی و چه کسانی که مذهبی به معنای متعارف نیستند دل‌زدگی به وجود می‌آورد و از هسته عزاداری که عاشوراست آنها را دور کرده است.
حجت الاسلام مسائلی با اشاره به عدم توجه برخی از مردم در روز عاشورا، اظهار داشت: در سال‌های اخیر در روز عاشورا تفریح گاه‌ها پررنگ‌تر شده و افراد وقتی می‌بینند که همه ایام سال با چنین کیفیتی عزاداری برگزار می‌شود و مخصوص ایامی خاص نیست خیلی از کنارش ساده می‌گذرند.
وی با بیان اینکه ما دینداری را به معنای عزاداری فهم کرده‌ایم و نوعی غلو مفهومی داشته‌ایم، گفت: یکی از ریشه‌های که باعث پررنگ شدن عزاداری شده، غلو مفهومی است. یعنی یک جایی که ممکن است عزاداری هم باشد اما سایر مناسک و آموزه‌ها در حاشیه و فرع قرار گرفته‌اند که این توازن دینداری را بهم می‌ریزد. بعضی زمان‌ها انسان‌ها آزادند تکلیف دینی نداشته باشند اما امروز این فضاها پر شده و آن هم نه تمام دین بلکه بیشتر عزاداری، و سایر آموزه‌ها هم لاغر و کم اهمیت شده‌اند برای اینکه عزاداری برتری‌اش بیشتر نمایان شود. بر همین اساس قیاس‌هایی چیده می‌شود مثل این سوالات که عزاداری پر اهمیت تر است یا نماز؟ کربلا مهم‌تر است یا مکه؟
حجت‌الاسلام مسائلی با ارائه راهکارهایی جهت ایجاد فضای شاد، ادامه داد: باید دیدگاه صحیحی نسبت به عزاداری بیان کنیم و مانعی برای افراط‌های کمی و کیفی عزاداری باشیم. رسانه ملی خیلی نقش دارد. رسانه احتیاج به یک سیاست‌نامه دارد تا در این رویکردها جهت‌دار گام بردارد. همچنین نهاد حوزه‌های علمیه احتیاج است پژوهشکده‌ای برای این موارد راه اندازی کند. حوزه باید هدایت‌گری کند. عزاداری بر اساس دریافت عامه مردم از علما رقم می‌خورد اما حوزه نه هدایت‌گری در باب عزاداری و نه در باب شادی دارد در حالی که انقلاب اسلامی اسمش حکومت دینی و برخواسته از هدایت حوزه است و حوزه حتی در مقام نظریه پردازی هم حضور ندارد تا شاخص‌های هدایت‌گری را تعیین کند.
وی با تأکید بر این نکته که باید ارتباط چند وجهی میان مؤسسات فرهنگی و نهادهای مختلف انجام شود، افزود: باید میان مؤسسات هماهنگی رخ دهد. راهکارهای دیگر در حد شعار است و تا اراده‌ای در نهادهای فرهنگی و دینی نباشد و رصد نشود، آسیب‌های فرهنگی عزا انگاری دینی مرتفع نخواهد شد.
استاد حوزه علمیه و پژوهشگر دینی در خاتمه سخنان خود با اشاره به نقش سازمان تبلیغات گفت: هیأت‌ها زیر نظر سازمان تبلیغات هستند که بحث اصلی آنها عزاداری است. تریبون‌های سازمان تبلیغات ذیل عزاداری تعریف می‌شوند و برای شادی برنامه‌ای ندارند. این سازمان می‌تواند گروهی برای ارائه راهکارهای عملی ایجاد کند تا تولیدات خود را در اختیار هیأت‌ها قرار دهند.
