کرب و بلا؛ در کتب تاریخی از سرزمین کربلا به نام‌های دیگری نیز یاد شده است؛ نینوا، قادسیه و نظایر آن اما یکی از نام‌های رایج درباره این زمین مقدس که اکنون مدفن سیدالشهدا (ع) و یاران فداکار ایشان است، «طف» است.

مشهورترین کاربرد این واژه در عبارت «وقعه الطف» است در قدیمی‌ترین مقتل عاشورا به قلم ابی‌مخنف که در حال حاضر اثری از اصل آن موجود نیست و بیشترین ارجاع و استناد به این کتاب را محمد بن جریر طبری در کتاب خود موسوم به «تاریخ طبری» آورده است.

 

اما شاید خالی از لطف نباشد که ببینیم «طف» به چه معناست؟

براساس اسناد جغرافیایی، کربلا مکانی مرتفع در جوار شهر کوفه و نزدیک به رود فرات بوده و علیرغم نزدیکی به این رود اما به جهت ارتفاع بلندی که نسبت به منطقه فرات داشته، اقلیمی نسبتاً گرم و خشک داشته است.

 

در بیان معنای تحت‌اللفظی «طف» چنین آمده: زمین‌های مشرف به ریف (زمین آباد و سرسبز)؛ همچنین از این واژه تعبیر به ساحل دریا نیز شده است و از آنجایی که کربلا با اختلاف ارتفاعی به کرانه رود فرات سرازیر می‌شود لذا آن را «طف» نیز می‌نامند.(1)

 

در هر صورت کلمه «طف» در تاریخچه عاشورا کاربرد زیادی داشته و حتی سالها پیش از واقعه کربلا در روایتی از پیامبر (ص) آمده است که ایشان فرمودند: «فرزندم حسین، غریب، تشنه و تنها در سرزمین طفِ کربلا کشته خواهد شد.(2)

 

ذکر مطلبی در اینجا مهم است که به این واژه از منظر دیگری نیز می‌توان پرداخت و آن استناد به واژه مشابه قرآنی است که در سوره مبارکه «مطففین» آمده که این واژه به معنای کم‌فروشان است.

مبتنی بر معنای این واژه قرآنی، «طف» به معنی کم است و سرزمینی که در آن واقعه عاشورا رخ داد و منجر به شهادت امام حسین (ع) و یاران فداکار ایشان شد را به جهت کمبود آب گویا «طف» اطلاق می‌کردند.

 

پی نوشت:

1. لسان العرب، ج‌9، ص221

2. ناسخ التواریخ، محمد تقی لسان‌الملک سپهر، ج2، ص185