به گزارش کرب و بلا، حجتالاسلام والمسلمین حمیدرضا شریعتمداری؛ استاد دانشگاه ادیان و مذاهب در دومین جلسه از مراسم «عاشورا و امروز» در باب موضوع «عاشورا، آوردگاه مذهبی یا فرامذهبی؟» گفت: دین رکنی هویتساز است و براین اساس برای انسان مرزبندیهایی ایجاد میکند و البته انسان با همین مرزبندیهاست که میتواند خود را بهتر و بیشتر بشناسد.
وی ادامه داد: براین اساس درون هر دین هم با دیگر مذاهب، مرزبندیهایی شکل میگیرد، مثل مرزبندی شیعیان با سایر مذاهب و فرق اسلامی. این مرزبندیها فوائد و برکات زیادی دارد که نمونه بارز آن وجه قیاسی آن است که موجب میشود تا ما یکدیگر را بهتر شناخته و به نقاط ضعف و قوت خود پی ببریم.
تشیع در ذات خود ترکیبی از دو مؤلفه ولاء و براء است
شریعتمداری تصریح کرد تشیع در ذات خود ترکیبی از دو مؤلفه ولاء(پیروی و التزام) و براء(مرزگذاری و سلب) را شکل داده است اما تبری لزوماً به معنای دشمنی نیست، بلکه دقیقاً به همان معنای مرزبندی است، یعنی ما رهبری و مرجعیت اهل بیت را در همه ابعاد پذیرفتهایم ولی به آن معنا نیست که چون با کسی مرزبندی داریم لذا باید به او نیز دشمنی کنیم، بلکه اتفاقاً این هویتهای متمایز میتوانند با هم بنشینند، گفتوگو و تعامل داشته باشند و البته جبههبندی و دشمنی، آخرین مرحله ای است که ما ناگزیر هستیم به آن تن بدهیم و عاشورا چنین تقابلی بود.
او با اشاره به اینکه برخی میخواهند عاشورا را به تقابل شیعه و سنی تبدیل کنند، گفت: ابتدا باید تعریف دقیقی از شیعه را ارائه کرد، گاهی شیعه به معنای محب بودن است که براساس دوست داشتن اهل بیت(ع) و گاه نقل زیاد فضائل آنها تعریف میشود. نوع دوم هم دارد، تشیع سیاسی یا عراقی که معتقد بود حاکمیت در صلاحیت اهل بیت(ع) است، البته نه صرفاً امامان معصوم، بلکه افرادی نظیر زید بن علی یا محمد بن حنفیه هم میتوانند عهده دار حکومت شوند و البته این نوع شیعه با شیعه اعتقادی که ما هماکنون قائل به آن هستیم متفاوت است.
رجزها، خطبهها و سخنان امام حسین(ع) در عاشورا نشان میدهد که دغدغه اصلی این واقعه اسلام است
شریعتمداری به تحقیقات خود از منابع تاریخی و روایی اشاره کرد و افزود: وقتی رجزها، خطبهها و سخنان امام حسین(ع) و اصحابشان را در عاشورا میبینیم، دغدغهشان اصل اسلام است. زیارت نامهها هم، چه زیارت عاشورای معروف و غیرمعروف و چه زیارت وارث و زیارت اربعین هم نگاه اسلامی و فرامذهبی دارند و این مصیبت را مصیبت وارد شده بر اسلام و همه مسلمانان میشمارند و البته آن سو در لشکر یزیدیان نیز ما اثری از سنیگری به معنای خاص آن نمیبینیم. تنها شاید آثاری از عثمانیگری در برابر علوی گری باشد که اتفاقاً در جبهه امام حسین(ع) هم کسانی را با پیشینه عثمانیگری میشناسیم با این حساب میتوان گفت عاشورا تقابل جریان اموی با اسلام نبوی و علوی بود، نه تقابل شیعه و سنی.
این پژوهشگر دینی گفت: سه گروه با حضرت علی(ع) جنگیدند، پرونده و جبهه جمل بعد از امام علی(ع) بسته شد اما پرونده صفین و نهروان باز ماند و دو جریان پس از ایشان باقی ماندند؛ یکی خوارج که تا امروز هم ماندهاند و داعش احیای همانهاست. نکته جالب اینکه امروزه علمای اهل سنت برای برخورد با داعش و سلفیگری به سیره امیرمؤمنان(ع) استناد میکنند که با خوارج تا زمانی که دست به خشونت نزده بودند، مماشات کرد و پس از آنکه جنگیدند، با آنها جنگید و نیز فرمود که این جریان همچنان ادامه خواهد داشت.
عدم اعتقاد واقعی به اسلام و سوء استفاده از آن برای کسب قدرت، ویژگی بارز امویان بود
وی افزود: به ویژگی بارز امویان عدم اعتقاد واقعی به اسلام و توحید و سوءاستفاده از اسلام برای کسب قدرت بود البته به برکت قیام امام حسین(ع)، آنها از نابودی اسلام دست کشیدند و ناگزیر به اسلام تن دادند، اما همراه با تحریفهای زیاد و ویژگی دوم آنها اشرافیت بود، هم به معنای تجملگرایی و هم به معنی ترجیح دادن عرب بر عجم و قریش بر غیرقریش و اموی بر غیراموی.
شریعتمداری اظهار داشت: براین اساس اگر عاشورا به درستی تبیین شود، موجب خواهد شد تا همه مسلمانان حول محور حسین(ع) وحدت کنند و به یکدیگر نزدیک شوند اما اگر ما به این سرمایه بزرگ، رنگ و بوی شیعی بدهیم، نهتنها به آن خدمت نکردهایم، بلکه آن را کوچک کردهایم چرا که عاشورا میتواند سرفصل وحدت و گردهمایی همه مسلمانان و حتی همه انسانهای آزادیخواه و اخلاقمدار باشد.
این استاد دانشگاه گفت: عاشورا و شعارهای امام حسین فرامذهبی و حتی فرادینی و انسانی است در نتیجه اینکه در سالهای اخیر عزاداری حسینی در مناطق اهل سنت کاهش پیدا کرده، مایه نگرانی است که البته متأثر از تبلیغات وهابیهاست و دلیل دیگر آن هم به عملکردهای تفرقهافکنانه برخی جریانات افراطی شیعیان باز میگردد در حالیکه عاشورا یک سرمایه بزرگ اسلامیاست که میتواند موجب وحدت و پویایی مسلمانان شود.
شریعتمداری با تأکید بر این نکته که عزاداری سیدالشهداء(ع) جریانی معمول در میان همه امت اسلامی است، گفت: اهل سنت معتقدند گریه کردن بر حسین(ع) فضیلت دارد و روایت معروف ام سلمه در منابع اصلی اهل سنت، نیز فراوان نقل شده اس اما به خاطر برخی غفلتها و تندرویها در کنار تبلیغات مسموم وهابیت، برخی از اهل سنت از این آیینها فاصله گرفتهاند. البته اهل سنت میل بیشتری به گرامیداشت ولادت و اعیاد اهل بیت(ع) و مشارکت در مواضع و مناسبات شادی اهل بیت دارند.
