به گزارش کرب و بلا، شریف لکزایی؛ دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی درباره تحلیل سیاسی قیام عاشورا اظهار داشت: میتوان حرکت امام حسین(ع) را از منظر حکمرانی مطلوب تحلیل و ارزیابی کرد. اگر از این زاویه به این واقعه نگریسته شود، کل قیام سیدالشهدا(ع) معنا و مفهوم دیگری پیدا میکند.
وی افزود: در واقع قیام امام حسین(ع) به ما این پیام را میرساند که حکمرانی مطلوب باید چه ویژگیهایی داشته باشد و حاکمان باید از چه شاخصههایی برخوردار باشند و امام حسین(ع) نیز به دنبال آن بود که بگوید حاکم جامعه اسلامی باید حداقل با اصول اولیه اسلامی آشنایی داشته باشد.
لکزایی گفت: متأسفانه براساس معاهده صلح معاویه و امام حسن(ع) که قرار بود معاویه بعد از مرگش کسی را به عنوان جانشین معرفی نکند، عمل نشد و این معاهده زیر پا گذاشته شد. یکی از مواردی که امام حسین(ع) بر روی آن انگشت میگذارد معرفی جانشین از سوی معاویه است نه براساس صلاح بلکه تنها اصرار بر جانشینی یزید دارد که این امر اشاره به نحوه حکمرانی دولت و ویژگیها و شایستگیهای حاکم دارد.
اصلاح حکومت، بُعد دیگری از امر به معروف و نهی از منکر قیام امام حسین(ع)
این مدرس دانشگاه تأکید کرد: بنابراین از این زاویه میتوان متوجه اشاره حضرت به مسئله اصلاح امت و امر به معروف و نهی از منکر حکومت شد که در حقیقت نقطه کلیدی آن اصلاح حکومت و حکمرانی اسلامی است تا شرایط مطلوبی شکل بگیرد و در نهایت رضایت مردم را به دنبال داشته باشد.
لکزایی با بیان اینکه قیام امام حسین(ع) بر این مبنا شکل میگیرد، گفت: آغاز این حرکت هم با اعلام عدم بیعت با یزید است؛ وقتی که نامه یزید به حاکم مدینه رسید تا از افراد برجستهای از جمله امام حسین(ع) بیعت گرفته شود از ایشان دعوت شد که بیعت کنند و امام در آن جلسه فرمودند که نمیتوان از شخصیتی مانند من مخفیانه بیعت گرفت. لذا از ابتدا حرکت امام حسین(ع) مخالفت با حکومت و دولتی بود که ویژگیهای شایسته و بایسته مورد نظر اسلام را نداشت.
وی تصریح کرد: تحلیل قیام امام حسین(ع) از منظر حکمرانی مطلوب از جمله نگرشهایی است که کمتر به آن توجه شده، در حالی که امری کلیدی محسوب میشود و بیشتر تمرکز ما بر روی ابعاد احساسی و حماسی این نهضت بوده است. البته ابعاد عرفانی و معنوی این حرکت با توجه به دعای عرفه بسیار پررنگ است، اما ابعاد سیاسی این نهضت خیلی کمرنگ نیست و نوع نگاه به حکومت و رفتار حاکمان نقش مهمی در تحلیل سیاسی قیام امام حسین(ع) دارد.
لقمه حرام، عامل اصلی انحراف از مسیر مورد نظر اسلام
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی درباره عوامل اصلی انحراف از حکمرانی مطلوب اسلامی از نگاه امام حسین(ع) گفت: درباره این انحراف امام حسین(ع) و سایر ائمه اطهار(ع) تعابیری داشتند و «لقمه حرام» را عامل اصلی این انحراف و زاویه پیدا کردن بیان فرمودند. لقمه حرام از یک منظر حرکت به سمت مادیات و ارجحیت یافتن و ارزش یافتن مسائل مادی و اقتصادی است.
وی اظهار کرد: وقتی رفاه و ثروت اولویت پیدا میکند انسان میتواند تا این حد از آموزههای اساسی اسلام انحراف پیدا کند. در حالی که اگر اصالت و رجحان با معنویت باشد حتی همان بخش دنیوی زندگی تأمین میشود. زندگی ائمه اطهار(ع) گواه این است که همواره کار و تلاش میکردند اما در عین حال معنویت بر مادیت اولویت داشت.
لکزایی در پایان تأکید کرد: اصالت معنویت در برابر مادیت موجب میشود ائمه اطهار(ع) به هر روشی برای رسیدن به هدف تمسک نجویند و نمونه آن سخن امام علی(ع) است که میفرمایند: «من زیرکتر از معاویه هستم اما این بدان معنا نیست که هر کاری انجام دهم.» در واقع آموزههای اسلامی چارچوبهایی تعیین کرده و اجازه نمیدهد که برای کسب و تداوم قدرت به هر کاری دست زد. لذا وقتی این اصول در یک جامعه قلب میشود، نقطه آغاز انحراف است و تغییر و تبدیل ارزشی رخ میدهد؛ «إِنَّ اللَّهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَومٍ حَتّىٰ یُغَیِّروا ما بِأَنفُسِهِم» و این مسیر انسان و جامعه را تغییر میدهد.
