امام علی (ع) در خطبه سوم نهج‌البلاغه، هنگامی که مردم برای بیعت با او به عنوان خلیفه پیامبر (ص) اجتماع کرده بودند، فرمود: «اگر حضور شما جمعیت انبوه نبود که با آن حجت بر من تمام شده و در نپذیرفتن مقام خلافت عذری ندارم و نیز اگر خداوند از عالمان پیمان نگرفته بود که بر ستمگری ظالمان و پایمال شدن حقّ مظلومان، سکوت نکنند، مسئولیت خلافت و امامت را نمی‌پذیرفتم.»

یکی از مسائلی که در تاریخ مطرح است حضور امام حسن و امام حسین (ع) در جنگ‌ها و فتوحاتی است که خلفا داشته‌اند.
برخی شیعیان پیرامون صحت این ادعا و نیز دلالت آن سخن گفته و آن را نقض نموده‌اند. ما نیز در این مقاله سعی می‌کنیم بدون توجه به شواهد و قرائن خارجی، صرفا منابع و اسناد چنین ادعائی را مورد سنجش قرار دهیم.